آشنایی با تاریخچه گل و گیاه در همدان

شهرستان همدان، با تاریخ و فرهنگ بی‌نظیر خود، یکی از نقاط جذاب ایران است. گیاهان و گل ها همواره نقشی مهم در فرهنگ و زندگی انسان‌ها داشته‌اند. همدان، شهری با تاریخ چند هزار ساله، باعث شکل‌گیری یک فرهنگ محلی غنی و پر از ارزش‌های فرهنگی و اقتصادی شده است. با بررسی تاریخچه گل در همدان متوجه می شویم که گل ها و گیاهان در دوران باستان، دوره های اسلامی و دوران حکومت سلجوقیان و ایلخانیان در زندگی مردم جایگاه خودش را داشته است و نه تنها به زیبایی طبیعت بلکه به معنای عمیق‌تری به فرهنگ و زندگی روزمره مردم این منطقه روحیه بخشیده‌اند. تأثیر این گل ها در هنرهای محلی، جشنواره‌ ها و مراسم های محلی در همدان قابل مشاهده است. با پرداختن به این جوانب، می‌توانیم به شکل عمیق‌تر فرهنگ این ناحیه را درک کنیم و ارتباط میان این عناصر زیبایی و تجلیل از میراث فرهنگی را به وضوح ببینیم. در این قسمت، به بررسی عوامل تأثیرگذار بر تاریخچه گل و گیاهان و گل فروشی در همدان پرداخته شده است.

گل ها و گیاهان در فرهنگ مردم همدان:

در اسناد قدیمی کشور، گل ها و غنچه ها در سنگ نگاره های تخت جمشید که به دو هزار و پانصد سال پیش بر می گردد وجود دارند. با توجه به این اسناد، می توان فهمید که در آن زمان هم در مراسم های جشن و شادمانی، مردم ایران از گل های زینتی استفاده می کردند. همدان از سال های دور به شهر اطلسی ها و دشت آلاله ها معروف است که این خود نشان از علاقه مردم همدان به گل و استفاده از گل های زینتی در مراسم ها از زمان های قدیم در این شهر می باشد.

گل اطلسی:

این گل در میان مردم از اهمیت خاصی برخوردار است به طوری که در اکثر فضاهای سبز شهری اطلسی کاشته می شود. حتی مردم شهر همدان این گل را در آپارتمان ها و در گلدان ها از این گل نگهداری می کنند. این گل شادابی و نشاط را برای مردم شهر و گردشگران به ارمغان می آورد. بیشترین پتانسیل استان همدان در پرورش گل های فصلی و شاخه بریده مانند اطلسی، بنفشه و گل همیشه بهار می باشد.

گل های آویشنی:

گل های آویشنی یکی از جواهرات طبیعی همدان به شمار می‌آیند. این گل ها، از تیرة گل ختمیان و به رنگ ها و اشکال متنوعی دیده می‌شوند. علاوه بر زیبایی ظاهری، آویشن‌ها در فرهنگ محلی همدان نمادهایی از تقویت اراده، پاکیزگی و زیبایی هستند. عطر و رنگ خاص و متفاوت آویشن در هنرهای دستی، دوخت لباس‌های محلی و حتی در تزیین جشن‌ها و مراسم های محلی به کار می‌رود. گل های آویشنی همچنین در ادبیات محلی و شعرها به عنوان نمادی از زیبایی طبیعت و عشق به وطن ذکر می‌شوند که باعث تقویت ارتباط مردم با طبیعت و فرهنگ خاص همدان می‌شود.

گیاه پسته:

گیاه پسته نیز از جمله گیاهانی است که در اطراف همدان کشت می‌شود پسته یک نماد اقتصادی و فرهنگی در همدان است که به وفور در این منطقه رشد می‌کند. این محصول علاوه بر تأثیرات مثبت اقتصادی، در آداب و رسوم مردم همدان نیز جایگاه خود را دارد. جشنواره‌ها و مراسم های محلی به مناسبت برداشت پسته، رنگ و بویی خاص به فرهنگ این منطقه اضافه کرده است. این گیاه مقاوم به شرایط اقلیمی همدان بوده و از آنجایی که به مراتع این منطقه تأثیر منفی ندارد، جایگاه خاصی در فرهنگ مردم این ناحیه دارد.

بررسی تاریخچه گل در همدان:

تاریخچه همدان به گذشته‌ای باستانی و چند هزار ساله بازمی‌گردد، این شهر با تأثیرات فرهنگی و تمدنی از دوران باستان تا دوران اسلامی، در سطح ایران و جهان به‌عنوان یک نقطه مهم در جاده ابریشم شناخته می‌شد. این شهر در دوره‌های مختلف تاریخی، از جمله دوره‌های باستانی، سلجوقیان، ایلخانیان و دوران اسلامی، نقش بسزایی در توسعه اقتصادی، فرهنگی، و هنری این ناحیه ایفا کرده است. اثرات تاریخی همدان در معماری، هنر، و فرهنگ محلی نه ‌تنها در محدوده خود بلکه در تاریخ و جغرافیای ایران تأثیرگذار بوده و با فرهنگی غنی از تمدن‌های مختلف، این شهر را به یک نماد فرهنگی و تاریخی تبدیل کرده بطوری که خرید گل در همدان یکی از رسوم قدیمی این شهر است.

زمان‌ های باستان:

در دوران باستان، همدان به عنوان بخشی از امپراتوری‌های مختلف شناخته می‌شد. گل ها و گیاهان در زندگی مردم باستان نقش مهمی داشتند. نقاشی‌ها، سفال‌ها، و شعرهای باستانی، عشق و اراده مردم همدان به طبیعت را نشان می‌دهند. آثار باستانی این منطقه نشان‌دهنده وجود تاریخ قدیمی و فرهنگ غنی در گذشته است. در این دوره، گل ها و گیاهان به عنوان نمادهای زندگی و بخشی از طبیعت محسوب می‌شدند. نقاشان در آن دوران نقاشی های دیواری از گل ها و گیاهان کشیده اند. گیاهان دارویی نیز در طب سنتی آن دوران جایگاه داشتند و به عنوان درمان‌های محلی استفاده می‌شدند.

دوره ‌های اسلامی: 

در دوره اسلامی، همدان به عنوان یک مرکز آموزشی، فرهنگی، و علمی معروف بوده است. در این دوره، گیاهان دارویی نیز در طب سنتی این منطقه جایگاه داشته‌اند و به عنوان درمان‌های محلی مورد استفاده قرار می‌گرفتند. در دوره‌های اسلامی، همدان با ظهور هنر و فرهنگ اسلامی، به عنوان مرکزی از زیبایی‌ها و گیاهان بسیاری شناخته می‌شد. باغات و گلستان‌ها با الهام از اصول اسلامی، جزء جلوه‌های زیبایی و آرامش این شهر شدند. گیاهان معطر و زینتی، نشان‌دهنده تأثیر فرهنگ اسلامی بر زندگی روزمره و هنرهای محلی همدان در این دوره بودند.

دوران حکومت سلجوقیان و ایلخانیان:

در این دوره‌ها، با توسعه کشاورزی و باغداری، گلستان‌ها و باغات زیبا در اطراف همدان شکل گرفت. این باغات به مراتع فرهنگی و تفریحی برای مردم تبدیل شدند و مفهوم زیبایی طبیعت به‌طور مستقیم در زندگی روزمره مردم جاری بود. در دوره حکومت سلجوقیان و ایلخانیان، همدان به‌عنوان یک نقطه مهم در جاده ابریشم، بازارهای فرهنگی و تجاری را به خود اختصاص داد. این دوره‌ها با عظمت و توسعه شهرها و فرهنگ‌های متنوع تاریخی همراه بود. نقش ها و نگاره‌های این دوره، عشق به زیبایی‌های طبیعت را به تصویر می‌کشید و در هنر و معماری همدان به‌وضوح مشهود بود. 

نتیجه‌گیری:

گل و گیاه در همدان به عنوان یک قسمت اساسی از فرهنگ و زندگی مردم این ناحیه می‌تواند نقش مهمی در درک بهتر فرهنگ این منطقه ایفا کند. زیبایی‌های طبیعت و محصولات باغی این منطقه، نه تنها به جاذبه های محلی بلکه به رسانه‌ها و هنرهای جهانی نیز تأثیر گذار بوده‌اند و همچنان ادامه دارند. در نتیجه، تاریخچه گل در همدان نمادی از ارتباط عمیق انسان با طبیعت و فرهنگ این منطقه است. از زمان‌های باستان، گل ها و گیاهان در فرهنگ مردم همدان نقش حیاتی داشته‌اند. در دوران حاکمیت سلجوقیان و ایلخانیان، توسعه باغات و گلستان‌ها به تنوع گونه‌های گیاهان و گل ها منجر شد و زیبایی طبیعت به شکلی جدید نمایان شد. این گل ها نه تنها در هنر و معماری محلی بلکه در ادبیات و اسطوره‌ سازی نیز جایگاه خاصی داشتند. در دوران باستان، گل ها و گیاهان به‌عنوان نمادهای زندگی و خلق و خوی انسان‌ها نقش مهمی ایفا می‌کردند. این عناصر زیبایی به تجلیل از میراث فرهنگی و طبیعت همدان منجر شده‌اند.